Cá kho là một trong những món ăn thân thuộc của người Việt. Món ngon này ở đâu cũng có bởi với công thức sẵn có, ai cũng có thể làm. Nhưng nếu hỏi cá kho ở đâu ngon nhất, đặc biệt nhất, chứa đựng nhiều ý nghĩa sâu sắc nhất thì Vũ Đại luôn là cái tên đầu tiên được nhắc đến.
Cá kho làng Vũ Đại là một cái tên gợi nhớ. Nhắc đến món ngon này, người ta nhớ đến cái làng Vũ Đại trong truyện ngắn đình đám Chí Phèo của nhà văn Nam Cao. Người ta nhớ đến một vùng quê nghèo. Ở vùng quê ấy có món cá kho chẳng cao sang, mỹ miều nhưng lại khiến cho những người đã thưởng thức một lần say đắm và ý nghĩa cá kho làng Vũ Đại cũng rất nhân văn.
Người ta không rõ cá kho của làng Vũ Đại ra đời từ bao giờ, chỉ biết rằng món ăn này đã có từ rất lâu đời. Thời đầu tiên, món ăn này mang tên là Cá kho Đại Hoàng. Bởi Đại Hoàng mới là tên gọi của một ngôi làng thật. Tên gọi làng Vũ Đại là nhà văn Nam Cao đặt cho tác phẩm văn học của mình dựa trên nguyên mẫu làng Đại Hoàng. Vì mức độ nổi tiếng của làng Vũ Đại nên món ăn này được đặt theo tên gọi này.
Sự tích ra đời của món cá kho làng Vũ Đại hay Đại Hoàng gắn liền với sự nghèo khó. Thuở bấy giờ, Đại Hoàng là một làng nghèo thuộc vùng chiêm trũng Hà Nam. Vì người dân nghèo khó nên ngày Tết chẳng thể chuẩn bị mâm cao cỗ đầy như các khu vực khác. Khi đó, vì vùng đất chiêm trũng chỉ có cá là sẵn. Vậy nên, người dân làng Đại Hoàng mới nghĩ ra cách làm cá kho để dâng lên mâm cúng tổ tiên.
Để tỏ lòng thành kính, món cá kho được làm vô cùng kỳ công. Mỗi nhà sẽ lựa chọn những con cá to nhất để đem kho. Cá được chọn là những con cá trắm đen nhiều thịt, ít xương. Và khi kho chỉ lấy phần thân và đuôi. Phần gia vị ướp cá cũng phải chuẩn bị đầy đủ gồm hành khô, riềng, gừng, nước tương, muối, ớt. Nồi để kho cá phải là niêu đất và củi phải là gỗ nhãn để tạo được độ thơm. Sau khi thực hiện đầy đủ công đoạn chế biến, ướp, cá được đem kho trong vòng từ 12 – 14 tiếng với ngọn lửa gỗ nhãn vừa đủ không nhỏ, không to. Món cá này thành phẩm có màu vàng nâu đẹp mắt, thịt cá mềm và đậm đà tạo nên một hương vị quyến rũ khó cưỡng. Giữa những khó khăn của cuộc sống thường nhật, nồi cá kho mang đến sự no đủ cho người dân làng. Chỉ cần một nồi cá kho một niêu cơm trắng là có một bữa cơm ngon. Vậy nên vào mỗi dịp lễ Tết, dân làng lại cùng nhau kho cá cho nhà cũng như để tặng bạn bè, người thân. Niêu cá tặng nhau tình nghĩa đong đầy hơn cả mọi món ăn cao sang, mỹ miều. Món Cá kho làng Vũ Đại đã được ra đời như thế.
Không đơn giản chỉ là một món ăn, Cá kho của làng Nhân Hậu này mang trong mình những ý nghĩa nhân văn sâu sắc. Đó là món ăn của gợi nhớ về sự đói nghèo của một thời. Đó là món ăn thể hiện cho tình thân, sự tương trợ lẫn nhau. Trong sự khó nghèo, người dân làng Vũ Đại vẫn cố gắng tìm ra được món ngon chu toàn mâm cúng tổ tiên. Không chỉ vậy, người dân làng còn thể hiện sự tương trợ, lá lành đùm lá rách khi gửi tặng nhau niêu cá.
Đây không chỉ là một món ngon mà còn đong đầy nghĩa tình. Ý nghĩa này vẫn còn được lưu giữ đến ngày nay. Bởi ngày nay, người ta vẫn tìm đến làng Vũ Đại chọn những niêu cá ngon để gửi tặng người thân, bạn bè mỗi dịp đặc biệt. Món quà là niêu cá giản dị, đậm chất quê hương thân thuộc nhưng lại chứa đựng nhiều ý nghĩa cao cả. Đó là món quà dành cho sức khỏe. Đó là món quà thể hiện sự yêu mến hay lời cảm ơn của người gửi tặng đến người nhận. Đọc xong bài viết bạn sẽ cảm thấy ý nghĩa cá kho làng Vũ Đại rất gần gũi mà đậm chất nhân văn.
Cá kho món ngon nức tiếng của Hà Nam
Chính bởi chứa đựng nhiều câu chuyện, nhiều ý nghĩa nhân văn sâu sắc nên cá kho vẫn là chủ đề được đưa vào để thuyết minh khi nói về vùng đất chiêm trũng Hà Nam. Những bài thuyết minh về cá kho làng Vũ Đại luôn thu hút được sự quan tâm của nhiều người.
.jpg_636758899497093640.jpg)
